Zoroastrianism, Nhất Thần Giáo Đầu Tiên Trên Thế Giới
Bùi Quý Chiến
Đạo Zoroastrianism được đặt tên theo tên của giáo chủ Zoroaster. Đạo này
cũng được gọi rút ngắn là Zoroastrism. Trong bài này chúng tôi dùng tên gọi
ngắn.
Mở đầu, chúng tôi mượn lời định nghĩa của từ điển Collins English
Dictionary về Zoroastrism như sau:
Zoroastrism là tôn giáo nhị nguyên [dualistic] do Tiên tri người Ba tư là
Zoroaster sáng lập vào cuối TK 7 hoặc đầu TK 6 TTL và được ghi chép trong
kinh Zend Avista. Giáo lý đặt nền tảng trên quan niệm đấu tranh liên tục
giữa Ahura Mazda - thần của sự sáng tạo, ánh sáng và thiện tâm - với kẻ thù
là Ahriman - thần của ác tâm và bóng tối.
Giáo lý còn bao gồm hệ thống đạo đức phát triển cao độ.
Nguồn gốc và tín điều
Về nguồn gốc, Zoroastrism coi sự đối đầu giữa hai giống dân ở Bắc Iran có ý
nghĩa tôn giáo: những cộng đồng định cư ưa sống hòa bình chống lại kẻ thù
là dân du mục cưỡi ngựa theo đa thần giáo và tin rằng linh hồn ở ngoài thể
xác.
Giáo chủ Zoroaster quy hai giống dân này vào hai thực thể: Người Ngay Thẳng
[People of Righteousness] và Người Dối Trá [People of the Lie]
Đạo Zoroastrism còn quan tâm tới sự gia tăng mùa màng và bảo vệ gia súc.
Zoroaster ghê tởm những tệ đoan như dùng ma túy trong khi cầu nguyện và giết
bò để cúng tế, liên quan đến giáo phái Mithra.
Trừ bỏ những tệ đoan này rất khó nên giáo chủ phân loại phẩm hạnh của người
ta ra hai loại: những tập quán tốt được quy vào tiêu chuẩn của Người Ngay
Thẳng, những tệ đoan được quy vào tính nết của Người Dối Trá. Theo phân
loại đó, những tệ đoan trở thành ghê tởm.
Thật ra Zoroastrism chỉ gần như nhị nguyên [quasi-dualistic] vì cuối cùng
thần Mazda chiến thắng thần Ahriman [thiện thắng ác].
Mazda là vị thần duy nhất của đạo Zoroastrism [monotheistic religion] nhưng
có 6 Phó thần [attendant deities] tượng trưng cho 6 đức hạnh của Mazda như
sau:
- Vohu Manah có nghĩa là thiện niệm.
- Asha Vahista = chính trực.
- Khshathra Virya = thiên đường.
- Spenta Armaiti = dâng hiến.
- Haurvatat = cứu rỗi.
- Amaretat = bất tử.
Trong thời kỳ các Phó thần trở thành Thiên thần cao cấp [Archangel], tính
cách trừu tượng của các thần này giảm dần.
Đối đầu với Thần Lương Thiện Ahura là Thần Độc Ác Ahriman. Cuộc
chiến giữa 2 chủ thể siêu nhiên này là đề tài chính của khoa thiên văn và
thuyết tận thế của đạo zoroastrism.
Zoroastrism bị ngộ nhận là đạo thờ lửa
Toàn bộ lịch sử vũ trụ từ quá khứ tới hiện tại và tương lai được chia làm 4
thời kỳ, mỗi thời kỳ 3.000 năm:
- Thời kỳ đầu, bất cứ sự kiện gì cũng xảy ra.
- Thời kỳ 2 là thời kỳ tiền Zoroastrism.
- Thời kỳ 3, đức tin được truyền bá.
Cuộc chiến giữa thiện và ác
chìm đắm trong 9 ngàn năm đầu. Mỗi người tùy theo cư xử của mình đã đóng
góp thiện hoặc ác cho Thần Ahura Mazda hoặc Thần Ahriman.
Sau khi chết, mỗi người phải đi qua Chivalo Peretav [cầu của người phân
cách]. Cầu băng qua địa ngục.
Nếu là kẻ ác độc, cầu hẹp lại và kẻ đó rơi
xuống địa ngục. Nếu là người lương thiện và đáng được cứu rỗi, con đường
được mở ra đưa người đó tới miền ánh sáng.
- Trong thời kỳ 4 của vũ trụ, Đấng Cứu Thế Saoshyant sẽ xuất hiện,
người chết sẽ được thưởng hoặc phạt và Điều Thiện sẽ ngự trị vĩnh viễn.
Thần Ahura Mazda tượng trưng hình thể những chất thiên nhiên thanh tịnh do
chính Thần tạo ra, đáng kể là lửa, nước và đất. Sự kính cẩn đặc biệt đối
với lửa và cách dùng lửa trong các nghi thức tôn giáo đã đưa tới ngộ nhận
tín đồ Zoroastrism là những người thờ lửa.
Bùi Quý Chiến
THAM KHẢO
- The Columbia Electronic Encyclopedia .
- Collins English Dictionary .
Post a Comment